Reizen in de transpersoonlijke domeinen van de geest
Sander Bloemendal
Het integreren van de ZIEL, ons bewustzijnslichaam van 'Hoge Energie', met onze Aardse PERSOONLIJKHEID speelt een essentiële rol in ons bestaan en dus ook in de drie-daagse workshop "Wending tot de Ziel". We verankeren onze hartskwaliteiten in onze Psychische, Emotionele, Energetische en Fysieke Aardse lichamen. Deze integratie vindt plaats door middel van het activeren van onze Hartskwaliteiten, waarmee we onze ziel een plaats in het menselijk bewustzijn geven. Als een van de Hartskwaliteiten nog gesloten is, wordt dit op het niveau van je Persoonlijkheid beleefd als een vorm van verlangen dat ervoor in de plaats is gekomen, een soms geperverteerd verlangen dat bij deze Hartskwaliteit hoort. De integratie van je Zielelichaam voltrekt zich bij het openen van je hart als gevolg van het doen ontwaken van je Hartskwaliteiten.
De Ziel voegt aan ons Aardse leven de dimensie toe van eenheidsbewustzijn op het niveau van de Persoonlijkheid. De integratie van dit bewustzijn maakt zich kenbaar door een verhoging van energetische trilling, die ons in staat stelt om op een verfijnder manier onze ervaringen waar te nemen, te voelen en te integreren. We worden ons ook bewuster van de holistische implicaties van onze creaties en van de interacties die op subtiel niveau tussen ons onderling en met de wereld in zijn geheel zijn ontstaan. Door deze groei in bewustwording kunnen we bewuster scheppen.
Het herstel van de verbinding met onze innerlijke kern, de Ziel, met onze aards fysieke en energetische lichamen heeft een duidelijk effect op onze gezondheid. Van binnenuit voelen we een toenemende behoefte om gezonder te leven. Voor elk van ons zal dit proces een eigen vorm aannemen. Onze persoonlijke weg zal ons hierin leiden naar een hoger energieniveau, waarbij we bewust worden van wat ons wel en niet in onze energiehuishouding ondersteunt. Het wordt ook steeds duidelijker wat we wel en niet met ons willen mee-dragen in ons leven. We zullen meer inzicht krijgen in het energetische effect van onze keuzes en creaties. Het zal helder worden wat voor bagage deze keuzes en creaties met zich meebrengen. Dat zal het mogelijk maken om ervaringen, overtuigingen en materiële objecten sneller los te laten wanneer ze ons niet meer dienen.
Zowel de lading in onze innerlijke belevingswereld als de spanningen als gevolg van onze uiterlijke bezittingen of levenscreaties worden ons zo duidelijk dat we op een natuurlijke manier de behoefte voelen om lichter door het leven te willen gaan.
Voor mij heeft Stanislav Grof met zijn boek 'Reizen in de geest' als gids van waarde bijgedragen aan de herkenning van wie ik van binnen ten diepste ben. Mijn 1e ervaring met holotropic breathwork vond plaats in 1983, in het kader van mijn opleiding tot Postural Integration Therapeut. Als onwelkom kind bij ouders tusen wie 't niet boterde, liep ik rond met een belastende erfenis. De verwerking van mijn persoonlijk bio-grafisch stuk, samen-hangend met het geboorteproces kan ik samenvatten in het verworven inzicht dat het nu alleen aan mij is "mijzelf welkom te heten''. Daarnaast bracht mijn ervaring mij bij een diepgaand besef van noodzaak om de trauma's en uitdagingen die de beleving van de peri-natale periode in ons leven met zich meebrengt voor verwerking toegankelijk te maken. Sinds 1992 is het Holotropic Breathing Process daarom in de Omgangskundepraktijk al meer dan 70 keer aangeboden in een 3- of 5-daagse retraite onder de noemer De Wending tot de Ziel.
De van origine Tsjechische psychiater Stanislav Grof ontwikkelde het Holotropic Breathing Process, een ademsessie op evocatieve muziek die toegang geeft tot de trans-persoonlijke domeinen van de geest. Daartoe behoren 4 fundamentele matrixen, die met elkaar verwijzen naar de opeenvolgende staten van beleving van het geboorteproces. Het geboorteproces is een universele en archetypische ervaring. Ieder mens is er doorheen gegaan. We verwijzen ook naar 'geboorte' en hebben het over 'een moeilijke bevalling' als het gaat om met geboorte samenhangende thema's als 'te voorschijn te komen', 'relateren', 'hechting en onthechting'
In het geboorteproces onderscheidde Grof op basis van duizenden observaties vier fundamentele staten van bewustzijn, getypeerd als
I. De paradijsfase
II. De No Exit fase
III. Het geboortekanaal
IV. Geboorte en hechtingsproces.
Deze staten die wij ondergaan hebben en op een of andere wijze hebben doorstaan relateren op doorgaans onbewust niveau aan zowel biografische, psychosomatische als trans-persoonlijke (archetypische, mythologische) dimensies van ons bewustzijn. Onze heelwording is gebaat bij erkenning van deze dimensies en inzicht in de samenhang waardoor wij onze plaats leren kennen en innemen op grond van onze unieke eigen identiteit, 'op reis' door omgevingen in de tijd, en onderweg in een bewustwordingsproces gericht op de ontwikkeling en inzet van onze kwaliteiten. In het Holotropic Breathing Process wordt de aandacht, die doorgaans sterk gericht is op de buitenwereld, teruggenomen en bewust gericht op de ervaring in en beleving van de binnenwereld.
Ik citeer de psychiater Ronald Laing voor zijn omschrijving van het begrip 'gezondheid':
Echte gezondheid houdt op een of andere manier het uiteenvallen van het normale ego in, dat onechte zelf, dat zich adequaat aan onze vervreemde sociale werkelijkheid heeft aangepast: het tevoorschijn komen van de "innerlijke" archetypische middelaars met een goddelijke kracht, en door deze dood een wedergeboorte, en het uiteindelijke herstel van een nieuwe manier van het functioneren van het ego, waarbij het ego dan de dienaar van het Goddelijke is, en niet langer de verrader daarvan. Uit: De transcendentale Ervaring In Relatie tot Religie en Psychose *
Ik neem verder enkele alinea's over uit het boek van Stanislav Grof, Reizen in de Geest, ter verduidelijking van de transpersoonlijke domeinen van de geest, die door middel van het Holotropic Breathing Process toegankelijk zijn voor ons bewustzijn.
In het laatste hoofdstuk, Nieuwe perspectieven op mens en werkelijkheid, zegt hij over het holotropic Breathing Process:
"Een van de belangrijkste veranderingen die de meeste mensen door middel van niet-alledaagse bewustzijns-toestanden ervaren, is een nieuwe waardering voor de rol van spiritualiteit in het wereldplan. Door de inzichten die het moderne bewustzijnsonderzoek ons in de afgelopen twintig jaar heeft aangereikt, zijn we gaan beseffen dat spiritualiteit wordt geïnspireerd en geschraagd door perinatale en transpersoonlijke ervaringen die hun oorsprong vinden in het diepste van de menselijke geest. Deze visionaire ervaringen hebben elementaire numineuze kwaliteit, zoals C.G. Jung het noemde; ze vormden de bron van oorsprong van alle grote religies.
Bovendien is het zonneklaar geworden dat menselijke wezens een diepe behoefte hebben aan transpersoonlijke ervaringen en bewustzijns-toestanden waarin zij hun individuele identiteit ontstijgen en zich op hun plaats voelen in een groter, tijdloos geheel. Dit spirituele verlangen schijnt fundamenteler en dwingender te zijn dan de seksuele drijfveer, en als dit verlangen niet wordt ingelost kan het leiden tot ernstige psychische stoornissen.
Het werken met mensen in niet-alledaagse bewustzijnstoestanden heeft tot opmerkelijk gewijzigde opvattingen en diepgaande nieuwe inzichten geleid ten aanzien van emotionele en psychosomatische stoornissen die geen duidelijk bepaalde organische oorzaak hebben. Dit werk heeft aangetoond dat wij allemaal een innerlijk register van fysieke en emotionele trauma's meedragen, waarvan sommige biografisch of perinataal van origine, terwijl andere van transpersoonlijke aard zijn. Bij sommige mensen met een sterk ontwikkeld psychologisch verdedigingsmechanisme kan dergelijk onbewust materiaal spontaan bovenkomen tijdens hun dagelijkse bezigheden.
Wanneer we symptomen beginnen te ervaren van een stoornis die eerder emotioneel dan organisch van aard is, is het belangrijk te beseffen dat dit niet het begin van een 'ziekte' is, maar het opduiken in het bewustzijn van materiaal dat voordien begraven was in de onbewuste gedeelten van ons wezen. Wanneeer dit proces is voltooid, zijn de symptomen die samenhangen met het onbewuste materiaal voorgoed opgelost en hebben ze de neiging te verdwijnen. Het opduiken van de symptomen is dus niet de aanzet tot een ziekte, maar het begin van haar oplossing.
Niet-alledaagse bewustzijnstoestanden werken doorgaans als een innerlijk radar-systeem, speuren de krachtigste emotionele ladingen op en maken het ermee verbonden materiaal bewust zodat het kan worden opgelost. Tijdens dit proces worden reeds bestaande symptomen aangedikt en komt het voordien verborgen, 'onbewuste materiaal' dat eraan ten grondslag ligt aan het oppervlak. Neurotische of psychosomatische symptomen beperken zich vaak niet tot het biografische vlak. In eerste instantie vinden we bijvoorbeeld dat de symptomen samenhangen met traumatische voorvallen die de betrokkene onderging in zijn vroege of latere jeugd, zoals door de traditionele psychologie wordt aangegeven.
Maar wanneer het proces voortgaat en de ervaring zich verdiept, blijken dezelfde symptomen ook verbonden te zijn met bepaalde aspecten van het geboortetrauma. De perinatale niveaus van het onbewuste zijn belangrijke opslagplaatsen van netelige emoties en gewaarwordingen. Ze blijken vaak de bron te zijn van angst, depressie, gevoelens van hopeloosheid en minderwaardigheid, alsook agressie en geweldadige aanvechtingen.Versterkt door latere trauma's uit de kinderjaren, kan dit emotioneel materiaal aanleiding zijn tot uiteenlopende fobieën, depressies, sado-masochistische neigingen, crimineel gedrag en hysterische symptomen. De spier-spanningen, pijn en andere vorman van fysiek ongemak die van nature bij het geboorte-trauma behoren, kunnen zich later ontwikkelen tot astma, migraine, maagzweren en dikke darm ontsteking.
Ons nieuw begrip van emotionele moeilijkheden strekt zich ook uit tot veel extremere psychosomatische stoornissen die bekend staan als psychosen. Traditionele pogingen om diverse psychotische symptomen psychologisch te verklaren zijn niet overtuigend geweest, met name wanneer de behandelend arts ze alleen in termen van biografische ervaringen uit de vroege en latere kinderjaren trachtte te interpreteren. Psychotische toestanden omvatten vaak extreme emoties en lichamelijke gewaarwordingen, zoals peilloze wanhoop, diepe metafysische eenzaamheid, helse fysieke foltering, moorddadige agressie, of omgekeerd, eenheid met het universum, extatische vervoering en hemelse zegening.
Tijdens een pychotische episode kan iemand zijn eigen dood en wedergeboorte ervaren, of zelfs de vernietiging en herschepping van de gehele wereld. De inhoud van dergelijke episoden is vaak fantastisch en exotisch, gekenmerkt door uiteenlopende mythologische wezens, helse en paradijselijke landschappen, voorvallen uit andere landen en culturen, en ontmoetingen met buitenaardse wezens. De intensiteit van de emoties en gewaarwordingen, noch de buitengewone inhoud van psychotische staten, kan redelijkerwijs worden verklaard in termen van vroegere biografische trauma's zoals honger, emotionele ontbering of andere frustraties van een kind.
Indien we de cartografie van de psyche uitbreiden met de tranpersoonlijke domeinen van de geest, komen veel toestanden die traditioneel aan een of ander onbekend pathologisch proces in de hersenen worden toegeschreven plotseling in een geheel nieuw licht te staan. Het geboortetrauma, dat een belangrijk aspect van het onbewuste vormt, is een zeer pijnlijke en potentieel levensbedreigende gebeurtenis die gewoonlijk urenlang duurt. Daarmee is het zeker een veel aannemelijker bron van extreme emoties en gewaarwordingen dan de meeste voorvallen uit de kinderjaren. Voorts vertegenwoordigen de mythologische dimensies van veel psychotische ervaringen een normaal en natuurlijk kenmerk van het transpersoonlijke domein van de psyche, zoals aangegeven door Jungs concept van het collectief onbewuste en zijn archetypen. Bovendien kan het opduiken van deze elementen uit de diepten van het onbewuste worden gezien als een poging van de psyche om traumatische impressies kwijt te raken en haar functioneren te vereenvoudigen.
Het conflict in onszelf, tussen de ziel en de persoonlijkheid, speelt op als wij met onze persoonlijkheid het streven van de ziel weerstreven. Dat kan zich in elke fase van ons leven anders voordoen. Het conflict houdt pas op als wij met de wil van onze persoonlijkheid willen buigen voor de hogere wil van de ziel. Gebruiken we de wil om vooral onze persoonlijke zaken te behartigen dan zal de wil van de ziel steeds opspelen en de orde van de dag verstoren, totdat we ons overheersend eigenbelang opgeven en ons overgeven aan de krachtige wil van de ziel.
Eerst als we ons hebben overgegeven aan de hogere wil van de ziel staan we open om inzicht en overzicht te ontvangen. Als wij dus op onszelf reflecteren is dat om te toetsen waar, op welk moment wij van onze Kracht en Liefde zijn afgeweken en reageerden door in te haken met de gekwetstheid van onze persoonlijkheid. We kunnen in vrijheid tot de keuze komen met de drijfveren van onze persoonlijkheid te willen buigen voor het verwerkelijken van de hogere wil, en hogere waarden nastreven in de aanwending van onze energie dan wij vanuit de gehechtheid aan onze persoonlijkheid zouden doen. Zielskracht heeft de neiging zich op te dringen aan de persoonlijkheid. Dit houdt ook in dat er bij gebrek aan luisteren van de persoonlijkheid naar de ziel een onevenwichtigheid ontstaat. De zielskracht dient in het lichaam te verschijnen, om de gerichtheid op hebben te veranderen, en aandacht te richten op onze manifestatie van 'zijn'. Welzijn. *"
Als wij ons verdiepen in onze onevenwichtigheden en haperingen, dan ontdekken wij ook waar, in welke beweging, bij welke toon wij ons van onze ziels-verbinding afsnijden en het stuur laten overnemen door onze persoonlijkheid.
(* Het volledige artikel wordt op aanvraag per mail toegezonden)